თრომბი ფეხში: პირველი ნიშნები, მიზეზები, მკურნალობა და შედეგი

ნაწილობრივი ან სრული ვენური ოკლუზია ქვედა კიდურებში სისხლის მიმოქცევის ხშირი პათოლოგიაა.

ფეხში თრომბის არსებობაზე სისხლძარღვების ბლოკირება მიუთითებს. პირველი ნიშნების უგულებელყოფა არ შეიძლება, რადგან ეს შეიძლება გულის მუშაობის დარღვევის მიზეზი გახდეს. მკურნალობის არ არსებობა ცხოვრების ხარისხის ამცირებს და შეიძლება სერიოზული, სასიკვდილო შედეგიც გამოიწვიოს.

თრომბოზი და მისი კლასიფიკაცია

პათოლოგიას თან ახლავს შევიწროება, მოგვიანებით კი სისხლძარღვების კედლებს შორის სივრცის სრული დაბლოკვა. ეს ნაწილობრივ ან სრულ გადაკეტვას იწვევს. დაზიანების სიღრმის გათვალისწინებით, ფეხებში თრომბოზის ორ ტიპს გამოყოფენ:

• ღრმა
• ზედაპირული

კიდევ ერთი მთავარი კლასიფიკაცია – შესქელების ადგილია. ბუნებრივია, პათოლოგია შეიძლება იყოს:

• პარიეტალური – თრომბი ვენას მხოლოდ ნაწილობრივ ბლოკავს;
• ოკლუზიური – სივრცე სრულად გადაკეტილია (ფეხის ვენებზე თრომბი გამოიყურება როგორც დიდი, მკვრივი სისხლის შედედება;
• შერეული;
• ფლოტაციური – შედედების სიგრძე 20 სმ-ს აღწევს, რის გამოც მის ირგვლივ ყველა პატარა ვენა ჩაკეტილი ხდება.

თრომბოზის კლასიფიკაცია დაავადების ბუნების მიხედვითაც ხდება:

• მწვავე, სასწრაფო
• სუბფებრიალური
• ქრონიკული

ფლებოთრომბოზი პათოლოგიური პროცესის ერთ-ერთი ფორმაა – მდგომარეობა, როცა შედედების ფიქსაცია საკმარისი არაა. სწორედ ამიტომ მისი დაცალკევების მაღალი რისკი არსებობს. ბუნებრივია, თრომბოფლებიტის ქვეშ გულისხმობენ სიტუაციას, როცა ანთების ნიშნები მკვეთრად გამოხატულია, შედედება სისხლძარღვების კედლებზე ძლიერ მიმაგრებულია.

თრომბის წარმოქმნის მიზეზები და მექანიზმი

შედედებული სისხლის წარმოქმნა სისხლძარღვების დაზიანებაზე პასუხს წარმოადგენს.

ანტიაგრეგაციის პროცესის სიჩქარის ან თრომბის წარმოქმნის შემცირებაზე პასუხისმგებელი ნივთიერების გამოყოფის პარალელურად სისხლში პროკოაგლიანტები გამოიყოფა.

თრომბოპლასტინი, თრომბინი – ნივთიერება, რომელიც სისხლს შედედებას „აიძულებს“.

თრომბის წარმოქმნის საფუძველს წარმოადგენს ფიბრინი, რომელიც ფიბრინოგენიდან იწარმოება. უჯრედები მუდმივად ივსება ლეიკოციტებით, თრომბოციტებით და ერითროციტებით, რომლებიც სისხლის გადაზიდვას ხელს უწყობენ. როგორც კი ჭრილობა სრულად შეხორცდება, თრომბი გარეგნული ჩარევის გარეშე ქრება.

მედიცინისთვის ცნობილია შემთხვევები, როცა ფეხებში თრომბის წარმოქმნას წინ უძღოდა არა სისხლძარღვების დაზიანება, არამედ ჰიპერკოაგულაცია. სისხლის შედედების პათოლოგიურ გაზრდა მისი მიმოქცევის შეფერხებას და სიბლანტის ზრდას უკავშირდება. ფაქტორებს, რომლებმაც შეიძლება თრომბოზის წარმოქმნა გამოიწვიონ, მიეკუთვნება:

• თანდაყოლილი არტერიების, ვენების პათოლოგია;
• ვარიკოზი;
• ჭარბი წონა;
• ონკოლოგია;
• ჰორმონალური დარღვევა საკვერცხეების, ფარისებრი ჯირკვლების, ორსულობის და მენოპაუზის ფონზე;
• ქირურგიული ჩარევა, ქვედა კიდურების დაზიანება;
• ჭარბი ფიზიკური დატვირთვა;
• ზოგიერთი ინფექციური დაზიანება;

ფეხის ზედაპირულ ვენებში თრომბის პათოგენი სამ კომპონენტს მოიცავს, რომელთაც ვირხოვის ტრიადას უწოდებენ:

• სისხლძარღვების კედლების მთლიანობის დარღვევა;
• სისხლის შედედების ფაქტორების ზრდა;
• სისხლის ნაკადის სიჩქარის შემცირება;

თრომბოზის წარმოქმნის მიზეზი ამ ფაქტორების კომბინაცია ხდება. ეს შეიძლება მოხდეს შემდეგ შემთხვევებში:

• მწვავე თრომბოზი, როგორც სისხლძარღვების კედლების დაზიანება ტრავმის ან ოპერაციული ჩარევის შედეგად;
• ჰორმონების ბუნებრივი ბალანსის დარღვევა ენდოკრინული სისტემის ორგანოების პათოლოგიის გამო ან კონტრაცეპტივების მიღება;
• ინფექციური დაავადებები;
• ვარიკოზული ვენები;
• ალერგიული რეაქციები;
• სისხლის სიბლანტის გაზრდა;
• ონკოლოგია

თრომბოზის მკურნალობის დროს საკმარისი არაა იმაზე პასუხი, თუ ერთ ან ორივე ფეხზე ვენები რატომ გტკივათ. თერაპია სწორი მხოლოდ იმ შემთხვევაში იქნება, თუ მდგომარეობის გამომწვევ პათოლოგიურ პროცესს მთლიანად აღმოფხვრით.

სისხლძარღვების ქირურგები გამოყოფენ რისკ-ფაქტორებს, რომლებიც თრომბოზის წარმოქმნის რისკს ზრდიან;

• მემკვიდრეობა;
• ჭარბი წონა;
• თამბაქოს მოწევა;
• 40 წელს ზემოთ ასაკი;
• არასაკმარისი ფიზიკური აქტივობა;
• ქირურგიული ჩარევის შემდეგ აღდგენის პროცესი;

გამოცდილი მეთოდით დამტკიცებულია, რომ თრომბოზის წარმოქმნასა და სისხლის ჯგუფს შორის კავშირი არსებობს. მე-2 და მე-3 ჯგუფის სისხლის მქონე ქალებს პათოლოგიური მდგომარეობა უფრო ხშირად აქვთ, ვიდრე 1-ელი ჯგუფის სისხლის მქონე ქალებს.

როგორ განვსაზღვროთ პათოლოგიის დაწყების ნიშნები

ფეხებში თრომბის დაწყების პირველი ნიშნები კიდურების შეშუპება და მტკივნეული შეგრძნებაა. მოგვიანებით ვლინდება:

• ადგილობრივი ან ზოგადი ტემპერატურის გაზრდა;
• ყაბზობა;
• არტერიული წნევის ცვლილებები;
• ლიმფური კვანძების ანთება;
• კანის ზედაპირის ფერის ცვლილება (თრომბის გამოცნობა კანის წითელი ან ცისფერი ფერით ხდება);
• კრუნჩხვები;

თუ პათოლოგიურმა პროცესმა გარე ვენა დააზიანა, შესქელებული სისხლი ხელით ადვილად შეიგრძნობა. მისი წარმოქმნის მიზეზი შეიძლება იყოს აქერცლილი კანი, სისხლჩაქცევები. ეს და სხვა ნიშნები ერთმანეთისგან განცალკევებული არაა.

კლინიკური სურათი პათოლოგიის ფორმასთან პირდაპირ დაკავშირებულია, რაც ასევე გვეხმარება გავიგოთ:

1. ქრონიკული – პაციენტები უსიამოვნო შეგრძნებას ვერ აღნიშნავენ. თრომბს მხოლოდ შემთხვევით აღმოაჩენენ.
2. მწვავე

თრომბოზის ამ ფორმისთვის დამახასიათებელია:

• კუნთების სისტემის ტკივილი;
• კუნთებზე ზეწოლის დროს ძლიერი დისკომფორტი;
• სისხლძარღვების ქირურგები გამოყოფენ სისხლის შედეგების გაყოფის ნიშნებს:
• არტერიული წნევის შემცირება;
• გულისცემის შემცირება;
• გულმკერდში უსიამოვნო შეგრძნება;
• ყლაპვის გართულება;
• ცნობიერების დაკარგვა;

ქვედა კიდურების ღრმა ვენების თრომბოზის პირველი ნიშნები მისი წარმოქმნიდან პირველი 200 დღე უმნიშვნელოდ გამოხატულია. პაციენტები მსუბუქ სისუსტეს გრძნობენ, რომლებიც მოძრაობის დროს ძლიერდება.

ფაქტი

პათოლოგიურ პროცესში რაც უფრო ბევრი ღრმა ვენაა ჩართული, კლინიკური სურათი უფრო მეტად გამოხატულია. ტკივილი მწვავეა და ციანოზი აღინიშნება.

თეძოს არეში ვენების დაბლოკვა გამოიხატება შეშუპებით, რომელიც მთელ კიდურს ითრევს. პათოლოგიური პროცესის განვითარებასთან ერთად ნაკლებად შესამჩნევი ხდება. კანის ზედაპირი რძისფერი თეთრი, მოცისფრო ხდება.

ფეხებში თრომბის დროს პაციენტები მტკივნეულ სინდრომს აღნიშნავენ. მისი ინტენსივობა ფიზიკური დატვირთვის და სიარულის დროს იცვლება. თრომბის ქვემოთ მდებარე კიდურები შეშუპებული ხდება და ციანოზის ნიშნები შეინიშნება. 2-3 დღის შემდეგ ზედაპირული ვენები ნაკლებად შესამჩნევი ხდება.