ჯანმრთელობა

22 ივლისი – ტვინის საერთაშორისო დღე. აი, 12 მეთოდი მისი ჯანმრთელობის შესანარჩუნებლად

ტვინის საერთაშორისო დღე (World Brain Day) 22 ივლისს აღინიშნება. ამ დღის მთავარი ამოცანაა, რომ ტვინის შესახებ ინფორმირებულობა გაზარდოს და მის ჯანმრთელობასთან დაკავშირებულ პროპაგანდას ხელი შეუწყოს. ამ წლის კამპანიის თემაა – „ჩვენი ტვინი – ჩვენი მომავალია“.

საიდუმლოს არ წარმოადგენს, რომ თავის ტვინი ადამიანის ცენტრალური ნერვული სისტემის მთავარ ორგანოს წარმოადგენს. ამ სფეროში სამეცნიერო აღმოჩენების, მათ შორის თავის ტვინის კვლევაში სამედიცინო პროგრესის მიუხედვად ადამიანის ცენტრალური ნერვული სისტემა რჩება სივრცედ, რომლის კვლევაც დღემდე გრძელდება. სწორედ თავის ტვინი და მასთან დაკავშირებული საერთაშორისო ასპექტები კვლავ საიდუმლოდ რჩება.

ფაქტიურად, ტვინი გუნდურ სტრუქტურას წარმოადგენს, რომლის წყალობით ადამიანის ყველა ორგანოს მუშაობა ხორციელდება. მის მუშაობაში ნებისმიერი ხარვეზი ადამიანის სიცოცხლისუნარიანობაზე წამიერად აისახება და სხვა დანარჩენი ორგანოების მუშაობის დარღვევას იწვევს.

ადამიანის მიერ შექმნილი ყველაზე თანამედროვე ელექტრონული ავტომობილები თავისი არსით ადამიანის ინტელექტთან, უფრო ზუსტად თავის ტვინთან მიახლოების სუსტ მცდელობას წარმოადგენს.

თითოეული ტვინი ასაკთან ერთად იცვლება და ფსიქიკური ფუნქციები მასთან ერთად იცვლება. ფსიქიკური შემცირება გავრცელებულ მოვლენას წარმოადგენს და ეს სიბერის ერთ-ერთი ყველაზე საშიში შედეგს წარმოადგენს. კოგნიტური დარღვევების თავიდან აცილება შეუძლებელია. აი, 12 მეთოდი ტვინის მუშაობის მხარდასაჭერად.

1. გონებრივი სტიმულაცია

თაგვებსა და ადამიანებზე ჩატარებული კვლევების წყალობით მეცნიერებმა აღმოაჩინეს, რომ ტვინის მოქმედება ნერვულ უჯრედებს შორის ახალ კავშირებს სტიმულირებს და შეიძლება ახალი უჯრედების შექმნასაც კი ხელი შეუწყოს, ნევროლოგიური „მოქნილობა“ განავითაროს და ფუნქციონალური მარაგი შექმნას, რომელიც მომავალში უჯრედების დაკარგვისგან დაცვას უზრუნველყოფს.

ნებისმიერი ფსიქიკური სტიმულაცია თქვენს ტვინს გაძლიერებაში დაეხმარება. წაიკითხეთ, კურსები გაიარეთ, „გონებრივი ვარჯიში“ შეასრულეთ. მაგალითად, სიტყვის თავსატეხები ან მათემატიკური ამოცანები. ნივთების ექსპერიმენტები ჩაატარეთ, რომელიც ხელის მოქნილობას, ასევე გონებრივ ძალისხმევას ითხოვს, როგორიცაა მაგალითად, ხატვა.

2. ფიზიკური ვარჯიში

კვლევა აჩვენებს, რომ თქვენი კუნთების გამოყენება გონებას ეხმარება. ცხოველები, რომლებიც რეგულარულად ვარჯიშობენ, პატარა სისხლძარღვების რაოდენობას ზრდიან, რომელიც სისხლიდან მდიდარ ჟანგბადს აწვდის ტვინის იმ სფეროს, რომელიც ფიქრზეა პასუხისმგებელი. ვარჯიში ახალი ნერვული უჯრედების განვითარებას სტიმულირებს და ტვინის უჯრედებს შორის კავშირს ზრდის.

ეს იწვევს იმას, რომ ტვინი უფრო ეფექტური, პლასტიკური და ადაპტირებული ხდება, რაც მწარმოებლობას ზრდის. ვარჯიში არტერიულ წნევას, ქოლესტერინის დონეს ამცირებს, სისხლში შაქრის დონეს აბალანსებს და გონებრივ დაძაბულობას ამცირებს და ყველაფერი ეს ტვინსა და გულს ეხმარება.

3. კარგი კვება

კარგი კვება თქვენს გონებას და სხეულს ეხმარება. მაგალითად, ადამიანები, რომლებიც ხმელთაშუა ზღვის დიეტას იცავენ, სადაც განსაკუთრებული ყურადღება ხილს, ბოსტნეულს, თევზს, კაკალს, უჯერ ცხიმებს (ზეითუნის ზეთი) და ცილების მცენარეულ წყაროს ეთმობა, კოგნიტური ფუნქციების დარღვევის და დემენციის განვითარების ნაკლები შანსი აქვთ.

4. არტერიული წნევის კონტროლი

ხანდაზმულ ასაკში მაღალი არტერიული წნევა კოგნიტური ფუნქციების დარღვევის რისკს ზრდის. ცხოვრების წესის მოდიფიკაცია გამოიყენეთ, რომ წნევა რაც შეიძლება დაბალ ნიშნულზე შეინარჩუნოთ. მოხდენილი ფორმები შეინარჩუნეთ, რეგულარულად ივარჯიშეთ, ალკოჰოლის მიღება დღეში 2 ჭიქამდე დაიყვანეთ, სტრესი შეამცირეთ და სწორად იკვებეთ.

5. სისხლში შაქრის დონის შემცირება

დიაბეტი დემენციის განვითარების მთავარ რისკ-ფაქტორს წარმოადგენს. სწორი კვებით, რეგულარული ვარჯიშით და მოხდენილი ფორმების შენარჩუნებით შეგიძლიათ დიაბეტი თავიდან აიცილოთ. თუ სისხლში შაქრის დონე მაინც მაღალი რჩება, საკონტროლოდ მედიკამენტის მიღება დაგჭირდებათ.

6. ქოლესტერინის კონტროლი

ცუდი ქოლესტერინის მაღალი დონე დემენციის განვითარების მაღალ რისკს შეიცავს. დიეტა, ფიზიკური ვარჯიში, წონის კონტროლი და თამბაქოზე უარის თქმა ქოლესტერინის დონის შესამცირებლად მნიშვნელოვანია. თუ დამატებითი დახმარება გჭირდებათ, მკურნალ ექიმს მედიკამენტის შესახებ ჰკითხეთ.

7. ასპირინის დაბალი დოზა

ზოგიერთი სადამაკვირებლო კვლევა აჩვენებს, რომ ასპირინის დაბალ დოზას დემენციის, განსაკუთრებით სისხლძარღვების დემენციის განვითარების რისკის შემცირება შეუძლია. ექიმს ჰკითხეთ, კანდიდატი ხომ არ ხართ.

8. თამბაქოზე უარის თქმა

თამბაქოს ყველა ფორმას თავი აარიდეთ.

9. ალკოჰოლის შემცირება

ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარება დემენციის განვითარების მთავარ რისკ-ფაქტორს წარმოადგენს. თუ დალევას გადაწყვეტთ, დღეში 2 ჭიქაზე მეტი არ დალიოთ.

10. ემოციების კონტროლი

მშფოთვარე, ნერვიულ, ნაკლები ძილის ან დაღლილ ადამიანებს, როგორც წესი, კოგნიტური ფუნქციების ტესტებში ცუდი შედეგები აქვთ. ცუდი შეფასება ხანდაზმულ ასაკში კოგნიტური ფუნქციების შემცირებას აუცილებლად არ იწვეს, მაგრამ კარგი ფსიქიკური ჯანმრთელობა და მშვიდი ძილი უდაოდ მნიშვნელოვან მიზანს წარმოადგენს.

11. თავის უსაფრთხოება

ზომიერი ან მძიმე თავის დაზიანება ტვინის შერყევის დიაგნოზის გარეშე კოგნიტური ფუნქციების დარღვევის რისკს ზრდის.