არითმია: სახიფათო დაავადების ნაადრევი ნიშანი, რომლის შესახებ უნდა იცოდეთ

არითმია გულის რიტმის დარღვევა და გულის სახიფათო დაავადება, რომელმაც შეიძლება სერიოზული დარღვევები გამოიწვიოს და სიცოცხლისთვის საშიშიც კი გახდეს. იმის შესახებ, თუ როგორ ამოვიცნოთ დაავადება ნაადრევ სტადიაზე, რა ზომები მივიღოთ პროფილაქტიკისთვის, ასევე როგორ ვიმკურნალოთ, გიამბობთ ედუარდ ივანიცკი, სამედიცინო მეცნიერების დოქტორი, რუსეთში გულ–სისხლძარღვთა ქირურგიულ ცენტრში კარდიოქირურგიის განყოფილების ხელმძღვანელი.

რა არის არითმია და რატომ არის სახიფათო?

არითმია, ანუ გულის რიტმის დარღვევა, რამდენიმე სახის არსებობს: ბრადიარითმია იშვიათ პულსთან ასოცირდება, ხოლო ტაქიარითმია გულისცემის აჩქარებაა. არითმია განსხვავება იმის მიხედვითაც, თუ გულის რომელი ნაწილიდან მოდის: წინაგულიდან, პარკუჭებიდან თუ კლინიკური მიმდინარეობით. არის არითმია, რომელსაც პაციენტი ვერ გრძნობს, მაგრამ ამით არანაკლებ სახიფათოა, ეს ნელი მოქმედების ბომბს ჰგავს: პაციენტი ვერ გრძნობს, მაგრამ მოგვიანებით გართულებებს იღებს, რის გამოც იღუპება ან ინვალიდი რჩება.

ყველაზე ხშირად გვხდება წინაგულების ფიბრილაცია, ადრე მას მოციმციმე არითმიას უწოდებდნენ. მასზე გულის რიტმის დარღვევის დაახლოებით 1/3 ნაწილი მოდის. წინაგულების ფიბრილაციაც შეიძლება სხვადასხვა გზით მიმდინარეობდეს: პაციენტს შეიძლება კრუნჩხვები ძლიერ აწუხებდეს და მისი ატანა უჭირდეს ან საერთოდ ვერ გრძნობდეს. ექიმები მას შემთხვევით ელექტროკარდიოგრაფიის გადაღებისას და გულისცემის მოსმენისას „იჭერენ“. თუ არითმია შეუმჩნევლად მიმდინარეობს, პაციენტმა შეიძლება მიიღოს ინსულტი. ხოლო რა არის ინსულტი, საბედნიეროდ, ყველამ იცის.

დაავადება მხოლოდ მოხუცებში ჩნდება თუ ასაკს მნიშვნელობა არ აქვს?

პლანეტაზე ჯერ არავინ იცის, თუ საიდან ჩნდება წინაგულების ფიბრილაცია. ჩვენთვის მხოლოდ რამდენიმე მექანიზმია ცნობილი. ჯერ კიდევ რამდენიმე წლის წინ სახელმძღვანელოებში კატეგორიულად წერდნენ, რომ ეს, ძირითადად, ხანდაზმულებს ემართება. მაგრამ როცა პაციენტებზე ოპერაციების ჩატარება აქტიურად დავიწყეთ, ჩვენთან ვინ არ მოსულა, მათ შორის ბავშვებიც. ეს ძალიან გავრცელებული გულის რიტმის დარღვევაა, მაგრამ მისი ბოლომდე განკურნება არ შეგვიძლია. დაავადებაზე გავლენის მოხდენა მხოლოდ წამლებით და ოპერაციით შეგვიძლია – გრძელვადიანი რემისიის მიღწევა ისე, რომ შეტევა არ მოხდეს. გვყავს პაციენტები, რომელთა შემთხვევაში რეციდივი ოპერაციიდან 1,5-2 წლის შემდეგ მოხდა. ისინი კვლავ მოდიან თხოვნით: ოპერაცია გამიკეთეთ, 2 წელი შეტევის გარეშე ვიცხოვრე და კიდევ მსურს ცხოვრება.

როგორ შეიძლება გამოვლინდეს არითმია?

ეს გულისცემის გახშირებაა – ანუ წუთში 100–ზე მეტი დარტყმა და არარეგულარული გულისცემა. ძირითადად, ადამიანები არითმიას გრძნობენ, თუმცა უსიმპტომო პაციენტებიც გვხდება და მათში ფატალური გართულებების რისკი რჩება. ცუდია სიტუაცია, როცა ასეთ პაციენტებში პირველი სიმპტომი ტვინში სისხლის მიმოქცევის დარღვევა, ინსულტია.

დიაგნოზი დასმულია, შემდეგ როგორ მოვიქცეთ, როგორ ვუმკურნალოთ?

მათ კარდიოლოგები მკურნალობენ. დღევანდელი რეკომენდაციით, ყოველთვის მედიკამენტური მკურნალობით იწყება. ხშირად არითმიას თან ახლავს ფარისებრი ჯირკვლების ფუნქციების დაქვეითება ან სხვა პათოლოგია. გამოკვლევების შედეგების მიხედვით კარდიოლოგი გარკვეულ ტაქტიკას ირჩევს. თუ პაციენტს წინაგულების ფიბრილაცია და გულის მძიმე სარქვლოვანი დაავადება აქვს, საუბარი აღარაა საჭირო – მხოლოდ ოპერაცია, თან დიდი ოპერაცია სარქველების პროთეზირებით. თუ აღმოჩენილია დაზიანებული კორონარული სისხლძარღვები, ამ შემთხვევაში სტენტირება ან ღია ოპერაცია ჩატარდება. ბუნებრივია, თუ წინაგულების ფიბრილაციაც არის, მკურნალობა ერთდროულად ხდება. არითმიას ან მედიკამენტებით მკურნალობენ ან ქირურგიული ჩარევით: ტარდება კომბინირებული ან თანმიმდევრული ოპერაცია: ჯერ სხვა გულის პათოლოგიის გამო, შემდეგ წინაგულების ფიბრილაციისთვის ან, პირიქით. ნებისმიერი შემთხვევაში, ექიმი მკურნალობის ტიპზე რეკომენდაციას იძლევა, ხოლო გადაწყვეტილებას პაციენტი იღებს.

თავად ოპერაცია რთულია, მძიმეა?

წინაგულების ფიბრილაციის იზოლირებისთვის ოპერაციები განსხვავდება. არსებობს კათეტერის პროცედურა: ექიმი სისხლძარღვების პუნქციით გულის ღრუში აღწევს, შემდეგ მარცხენა წინაგულში, ე.წ. შუასაუკუნეების ძგიდის პუნქციაში.

ოპერაცია რთულია, მაგრამ ნაკლებად ტრავმული. ადგილობრივი ანესთეზიით ტარდება, მხოლოდ დახურული ვიზუალიზაციის კონტროლის ქვეშ.

ექიმს სპეციალური სისტემები და აღჭურვილობა საშუალებას აძლევს, რომ გულის კამერები და მასში ინსტრუმენტები დაინახოს და პროცედურა ჩაატაროს. პაციენტი თავად სუნთქავს, ანესთეზია გაკეთებული აქვს და მედიკამენტურ სედაციაში იმყოფება, მაგრამ ექიმთან კონტაქტი აქვს. საერთოდ, წინაგულების ფიბრილაციის კათეტერული აბლაციის ისტორია 1998 წელს დაიწყო და ახლა ყველაზე ხშირად ოპერაციები გულის რიტმის ამ დარღვევაზე სრულება.

წინაგულების ფიბრილაციის ოპერაციები ღია ქირურგიით დაიწყო და მას დღემდე იყენებენ, როცა კომბინირებული ოპერაცია კეთდება – გულის სარქველებზე და წინაგულების ფიბრალაციისთვის. კათეტერული აბლაცია ნაკლებად ტრავმული ოპერაციაა, პაციენტები მე-2-3 დღეს უკვე სახლში მიდიან. მართალია, ფიზიკური აქტივობა 2 კვირით ეზღუდებათ და პოსტოპერაციული მკურნალობისთვის მკაფიო რეკომენდაციები არსებობს.